MdV!
Sinds het voorjaar is er veel veranderd. Inmiddels kan 1 op de 5 jongeren geen baan meer vinden. Het is nog maar kort geleden dat er over bangmakerij werd gesproken. Omdat ik een eenvoudige rekensom maakte: Per dag loopt onze schuld op met 100 miljoen. 1000 euro per seconde! D’66 vond het maar overdreven en had zelfs een ‘angstometer’ op haar website gezet. Het besef is inmiddels gegroeid, dat het met de schatkist bar én boos is gesteld.

We zitten in een situatie die wel 10 AOW-operaties vergt om de problemen op te lossen! En het is nu al een symbool in de media geworden: Als elke baby die nu geboren wordt de extra schuld van alleen 2010 zou moeten dragen, is de rekening 160.000 euro per baby!  Dit is ongehoord én ongekend. Toch heeft het kabinet naar de mening van de CDA-fractie de afgelopen periode een verstandig financieel-economisch beleid gevoerd. De meeste economen het er over eens. Er ligt een aanvullend beleidsakkoord dat qua inhoud beter is dan dat het proces eromheen soms suggereerde: Er is een mooie balans tussen op korte termijn investeren én het betalen van de rekening.

MdV!
Dit kabinet pakt door met een ombuigingsoperatie die oploopt tot vele miljarden. Kijk naar hoe we op de begroting van Sociale Zaken moeten ombuigen. Dat is niet gering!  Ook internationaal is er veel respect voor de Nederlandse aanpak: Gedegen  -  sociaal  -  doordacht. Juist omdat we laten zien hoe we de rekening gaan betalen. Is er na het aanvullende akkoord in maart veel veranderd?

Ja, ten goede en ten kwade. Terwijl in het bedrijfsleven hier en daar de lentecrocussen voorzichtig uit de grond komen. Zijn de problemen voor de overheid alleen maar groter geworden. We weten niet precies wat ons nog te wachten staat. Duidelijk is dat de grote tekorten van de overheid niet vanzelf afnemen. De economische dip is té groot. We zijn met z’n allen armer geworden. De overheid heeft dat voorlopig voor bedrijven en burgers opgevangen.

Maar de rekening moet wel worden betaald. Want de overheid zijn wij met zijn allen. We moeten dus onze uitgaven afstemmen op de nieuwe werkelijkheid. De kaasschaaf kan in de la, want die is niet meer voldoende. We staan voor een ingrijpende operatie die jaren gaat duren.  ‘Operatie Sophie’ noem ik het. Sophie is de meest gegeven meisjesnaam van 2008. Wij doen het niet voor onszelf. Maar voor Sophie. En alle andere kinderen die nu geboren worden. Aan hen zijn we verantwoording verschuldigd over wat wij nu doen om Nederland sterker te maken.

Aan het slot is niet de economie terug naar het oude. Maar is Nederland fundamenteel veranderd en klaar voor een nieuwe toekomst. Die verandering betreft meer dan de economie alleen. Het gaat ook om een sociaal en cultureel veranderingsproces. In de bouwtekening van het CDA worden veel verhoudingen veranderd:
*       Een andere overheid.
*      Meer persoonlijke verantwoordelijkheden.
*       Een grotere toepassing van het profijtbeginsel
*       En meer sociale samenhang. De economische crisis dwingt tot echte verandering. Laten we er samen voor zorgen dat Sophie later trots op ons kan zijn.

MdV!
Omdat deze crisis niet van korte duur is, wil ik eerst ingaan op de uitdagingen die ons ná 2010 te wachten staan. Als de economie weer aantrekt. Terecht geeft het kabinet aan dat niet alle antwoorden nu al kunnen worden gegeven. Daarvoor zijn de onzekere factoren te groot. Maar ik wil wel een aantal voor het CDA wezenlijke punten naar voren brengen.  Met welke bril zullen wij de voorstellen van het kabinet beoordelen? Dat brengt mij allereerst bij de overheid die een eigen verantwoordelijkheid heeft.

MdV!
Het gat in de begroting loopt op tot ruim 35 miljard. De problemen die we moeten oppakken zijn veroorzaakt doordat de inkomsten van de overheid sterk teruglopen, terwijl de uitgaven blijven doorgroeien. Voor volgend jaar betekent dit dat het gat voor een gemiddeld gezin met twee kinderen 700 euro per maand zal bedragen. Dat lossen we dus niet op door het gat tussen inkomsten en uitgaven te dichten door lasten van onze burgers te verzwaren. Dan zou zo’n gezin meer dan acht duizend euro meer aan belastingen gaan betalen. Dan gaan de belastingen snel met 25% omhoog. Ook van gezinnen met een lager of middeninkomen

En dat wil natuurlijk niemand.  Ook het CDA niet! Wat dan wel? Het is de overheid die een te grote broek aan heeft. De overheid zal het zelf moeten oplossen. Niet door lasten te verhogen. Maar door te snijden in te hoge uitgaven. Het CDA zal bij de voorstellen van het kabinet heel scherp letten op de effecten voor jongeren en jonge gezinnen. Wij gaan niet onnodig zware lasten leggen op jonge schouders. Kabinet, denk daarbij aan de positie van starters op de woningmarkt. Het is ook een groep die anders eigen arrangementen gaat maken en zich daarmee ook kan onttrekken aan de collectieve verantwoordelijkheid. Dat mogen we niet laten gebeuren.

Want als jongeren gaan bezwijken onder de lasten van de generatie die niet wil afzien van verworven rechten, dan zakt vroeg of laat het hele systeem in elkaar. En dan heb ik het over mijn generatie, dus ik heb recht van spreken. Dit geldt ook voor de uit de pan rijzende kosten voor de gezondheidszorg. Wij kunnen niet van jongeren vragen dat zij straks 22 procent van hun inkomen aan AWBZ betalen omdat wij niks hebben gedaan.

MdV!
Maar wij beseffen heel goed dat de economische situatie op dit moment broos is. Timing is dus essentieel! Het CDA wil ervoor knokken dat de komende jaren belangrijke hersteljaren worden. Hoe eerder we verdere keuzes kunnen maken, hoe beter! Dit proces is alleen geloofwaardig als we al in deze periode beginnen met hervormen. Ik ben niet bereid om de schuldenlast geheel door te schuiven naar een nieuw kabinet. Dat ga ik, kan ik én wil ik mijn kleinkinderen later niet uitleggen!!! De urgentie en omvang van de maatregelen leiden ertoe dat wij vooraf alle mogelijkheden open houden. Wij sluiten vóór het onderzoek dus niets uit. Dit is iets anders dan nadien tekenen bij het kruisje.

MdV!
De voorstellen moeten ook leiden tot een ándere overheid. Kaasschaafoperaties zullen uiteindelijk de kool en de geit allebei beschadigen. De Rijksoverheid moet bij deze operatie ook zichzelf onder de loep nemen. Voor ons is het aantal departementen dat we nu kennen niet heilig. Er zijn al veel stappen gezet met de vernieuwing van de Rijksdienst, maar er kan nog zoveel meer.

MdV!
Ik vervolg mijn betoog met een ander onderwerp. Het CDA wil van een verzorgingsstaat naar een staat van meedoen. Iedereen doet mee! Het CDA is sociaal voor wie niet kan, Maar streng voor wie niet wil. Niemand mag zich onttrekken aan het leveren van een bijdrage. Als ik het heb over meedoen, heb ik ook over kansen voor mensen met een beperking die toch maatschappelijk willen blijven functioneren. Als het gaat om hun voorzieningen, moeten zij nu langs allemaal verschillende loketten. Elke wet biedt een andere voorziening waar weer een eigen indicatie voor nodig is: WSW, de Wajong en WIA, de AWBZ of de Wmo.

Het CDA wil dat deze groep de indicatiestelling voor werk, wonen, zorg en maatschappelijke ondersteuning, bij slechts één loket hoeven aan te vragen.Het enige loket. Hierover is al eerder een motie ingediend.  Ik vraag het kabinet hoe het staat met de uitvoering hiervan. Immers: de beste sociale zekerheid is nog altijd een baan. Sociale zekerheid is niet als een vangnet, maar als een springplank. En dat brengt mij op het volgende onderwerp: de arbeidsmarkt. De crisis leert ons dat bescherming op de arbeidsmarkt tot op zekere hoogte schijnzekerheid biedt. Niet alleen mensen met tijdelijke contracten verliezen hun baan, maar er vallen ook steeds meer gedwongen ontslagen.

Een hoge ontslagbescherming en -vergoeding kunnen niet voorkomen dat er banen verloren gaan. Dat versterkt niet de positie van werknemers op de arbeidsmarkt. Sterker nog: het feit dat je rechten verspeelt als je overstapt naar een andere baan, werkt stilzitten in de hand! We moeten daarom werken aan werkzekerheid in plaats van baanzekerheid Zorg dat mensen in hun kennis en vaardigheden kunnen blijven investeren. Zodat ze weerbaar zijn op de arbeidsmarkt. Ook op dit onderdeel zijn wij de taboes voorbij.

MdV!
Meedoen dus, maar dan wel productief! Want wij zullen de voorstellen streng bekijken op de vraag:wat doen ze voor het productieve vermogen van de economie? Hoe krijgen wij de groei weer op peil?  De handen moeten weer wapperen. Wij staan hier vandaag bij elkaar in de Kamer. Maar als we eerlijk zijn: Het geld wordt elders verdiend. Door bedrijven, door de mensen in ons land. Door onze welvaart te vergroten kunnen we meer nieuwe investeringen doen. Bijvoorbeeld in kennis, innovatie en onderwijs. Onze ambitie is dus: haal meer werk uit mensen. Een productieve economie is immers de motor in de samenleving. Kortom: Het CDA wil werk. Écht werk.

MdV!
We moeten echt werken dan ook wel mogelijk maken. Dat wordt steeds lastiger door wat ik de vervetting van onze economie noem.Langzamerhand zijn wij een samenleving aan het worden met steeds meer stafdirecties, adviseurs en consultants. Die sturen dan met z’n allen die ene wijkagent of produktiemedewerker aan. Een verpleegkundige moet dat ene kostbare uur wat ze heeft steeds meer verdelen. 15 minuten met de consultant, 15 minuten met de coördinator, 15 minuten met haar afdelingshoofd. En met een beetje geluk heeft ze dan nog krap een kwartiertje over voor de patiënt. Onze dienstensector moet wel dienstbaar blijven aan de samenleving! Zowel overheid en bedrijfsleven moeten productief blijven. Nu draaien we vast in onze grenzeloze wens naar meer coördinatie en afstemming. Hup, wéér een laag ertussen. Dat moet anders!!!

MdV!
Ik sprak net over een productieve economie. Daar hangt mee samen dat we ook een duurzame economie nodig hebben. Gebaseerd op een efficiënt gebruik van grondstoffen en energie. Dat is óók de kracht van Nederland! De laatste 150 jaar is economische ontwikkeling echter altijd samengegaan met een hoger energieverbruik. En dat terwijl de wereld zich door de klimaatverandering niet kan permitteren nog meer energie te verbruiken. Dan kun je twee dingen doen. Of je zet een rem op ontwikkeling. Óf je kiest voor duurzame ontwikkeling. En dat is eigenlijk geen keuze. Voor al die mensen in de wereld die ook recht hebben op meer welvaart.

Essentieel is dus, dat er een wereldwijd klimaatverdrag wordt gesloten in Kopenhagen. Kopenhagen, moet slagen! Intussen moet Nederland zich veel meer aanpassen aan een wereldeconomie met open grenzen. Trouwens, in die wereldeconomie heeft Nederland gouden kansen Water was onze bedreiging, maar is ook onze kans geworden.  Water wordt of is al een groot probleem op wereldschaal. Nederland heeft de beste wateringenieurs. Voedsel is en wordt een groot probleem op wereldschaal.  Nederland, met zijn agrarische kennis in landbouw, veeteelt en tuinbouw, beheerst technieken van zaadveredeling en duurzame voedselproductiemethoden als geen ander land. Ze hebben ons nodig! Nederland is een dichtbevolkt land.  En toch hebben wij prachtige natuur. Onze ruimtelijke ordening is voorbeeldig om wereldwijd te helpen bij het oplossen van ruimteproblemen.

MdV!
Economisch slechte tijden dwingen tot nadenken over de toekomst. Waar verdienen we in Nederland over 10 jaar ons brood mee? Waar liggen kansen? Het is heel belangrijk om te zorgen voor perspectief. Voor licht aan het eind van de tunnel. Samen met wetenschappelijke instellingen en bedrijven moet de overheid de kansen voor de toekomst verzilveren.En die kansen zijn er volop.

Hoe kunnen we een combinatie maken van:
* De strijd tegen klimaatverandering
* De transitie naar een andere energiehuishouding
* En kansen voor nieuwe bedrijvigheid?
De combinatie van kennis, innovatie en duurzaamheid wordt naar onze overtuiging, de gouden driehoek voor de toekomst. Dat is het wenkende perspectief waar veel ondernemers mee aan de slag zijn.

MdV!
Ik kom tot een afronding van onze beoordeling van het heroverwegingspakket dat ons te wachten staat. Vanzelfsprekend willen we bijdragen aan een veilig Nederland in een veilig Europa. Maar ook aan een veilige wereld. We moeten ónze problemen dus soms elders in de wereld oplossen! Ik heb dan ook diep respect voor onze soldaten in Afghanistan, die daar heel belangrijk werk doen. Onze veiligheid én ons welzijn hangen ook daar van af.

We moeten terroristen blijven oppakken om hier extremisme te voorkomen. We moeten armoede elders oplossen om migratiestromen hier te voorkomen. Kortom: Het is niet allemaal liefdadigheid. Ook vanuit welbegrepen eigen belang, moeten we over onze grenzen heen kijken. Dit moet ook een belangrijk oogmerk zijn voor Ontwikkelingssamenwerking.

MdV!
Ik rond af. Veel mensen in ons land zijn bezorgd. Over werk, inkomen, identiteit, veiligheid, het milieu, de toekomst van hun kinderen. En dát in een steeds sneller veranderende wereld. Mensen raken onthecht en zoeken naar zekerheden. De politiek kan daar op twee manieren op reageren.  De politiek kan die bezorgdheid na echoën en versterken. Maar de politiek kan ook richting geven. 

Dat laatste willen wij.  Met deze coalitie, en als het even kan met de hele Kamer. Het CDA wil bedreigingen tot kansen wil maken. Laten wij de uitdagingen aan gaan. Het is de taak als politici en bestuurders om mensen te helpen thuis te raken in deze woelige tijd !!!!  Net door gouden bergen te beloven.Niet door verantwoordelijkheden over te nemen. Niet door terug te gaan naar een nostalgisch onbereikbaar verleden. Maar door consequent hen te helpen weerbaar te worden. Zo komt Nederland sterker uit de crisis!

Den Haag, 16 september 2009                                                                   
Pieter van Geel