Ons land verandert van een verticale staat naar een horizontale en digitale netwerksamenleving. De overheid kent tot de dag van vandaag een sterk informatiemonopolie. Dit monopolie hoort in hoge mate bij het verticale denken, zegt Brenno de Winter. Mensen willen fundamenteel overtuigd zijn van het feit dat de overheid zich bezig houdt met de dingen die voor hen belangrijk zijn op een manier waarop zij dit willen.

Dit is de basis van onze democratie, openheid is hiervoor cruciaal. De overheid doet veel pogingen om openheid te bewerkstelligen: bijvoorbeeld via de website opendata.overheid.nl en via wetgeving zoals de Wet Openbaarheid van Bestuur. Het kabinet heeft zich aan het begin van haar regeerperiode uitgesproken als een groot voorstander voor het principe van ‘openbaar, tenzij’ en probeert slagen te maken met haar nationale open data agenda.

Lokaal liggen dingen echter anders: open data begint bij het stoppen van het digitale informatielek waar lokale overheden aan lijden, legt Dimitri Palmen uit. Open data vereist daarom dan ook een andere invulling op lokaal niveau, aldus zijn collega Bart Suers. Het is van groot belang het democratisch proces te versterken middels open informatievoorziening richting de samenleving.

Om deze reden deed Bart Suers een oproep tot het opstellen van een Lokale Open Data Agenda (LODA) om binnen de kaders van de bestaande Nationale Open Data Agenda (NODA) het gebruik en de toepassing van open data voor en door lokale overheden specifiek te maken.

Opstellen Lokale Open Data Agenda (LODA)
De oproep werd breed omarmt door aanwezigen. Griffiers, raadsleden, ministerie van Veiligheid en Justitie, Hogeschool Rotterdam, ICT-leveranciers als BCT, ambtenaren, Stichting Open Source, Pleio en ook geïnteresseerde burgers spraken zich uit voor het opstellen van een Lokale Open Data Agenda en gaan hier actief gestalte aan geven onder voorzitterschap van Brenno de Winter.

De Lokale Open Data Agenda houdt in dat binnen een open community, in een vorm van co-creatie, open data in de lokale democratie stap voor stap verder worden ontwikkeld om deze te introduceren in het lokaal bestuur. De initiatiefnemers verwachten dat nog velen zich hierbij aan zullen sluiten. Het is voor het eerst dat vanuit overheid en leveranciers een co-creatieplatform gestalte krijgt op een niet commerciële wijze.

De deelnemers aan de conferentie spraken uit dat de lokale gemeenschap zelf invulling moet geven aan de open overheid: de gemeente. Het is een organisch proces dat van onderop moet sporen met het democratiseren van de overheid en het open maken van haar informatiestromen. Raadsleden en burgers zijn hierin onmisbare doelgroepen die het perspectief voor het gebruik van open data kunnen bepalen.

Vervolgconferentie
De startconferentie van 27 november 2015 en de vervolgconferentie van 18 maart hebben aangetoond dat er een duidelijke behoefte is om gebruik en toepassing van open data voor lokale overheden vorm te geven in een proces van co-creatie, aldus Nico Broekema, griffier van de gemeente Westland. De conferentie zal 18 mei een voortzetting krijgen. Dit maal zal uitgebreid in worden gegaan op de Wet Openbaarheid van Bestuur en haar implicaties voor het democratisch besluitvormingsproces.