De noordelijke bestuurders vinden het hoog tijd om serieus werk te maken van een gezonde leer- en werkomgeving voor leerlingen en leraren. Een energiezuinig en fris schoolgebouw zou volgens hen vanzelfsprekend moeten zijn. In het najaar worden zo'n 50 bestaande schoolgebouwen onderzocht. Zij ontvangen dan een op maat gesneden advies van het expertisecentrum. Voor de nieuwbouw van scholen wordt samen met de gemeente Emmen en het Stimuleringsfonds voor de Architectuur een unieke aanbestedingsproef gestart.

In de drie Noordelijke provincies zijn er gezamenlijk zo’n 800 basisscholen. Komende jaren worden álle schoolgebouwen in het Noorden onder de loep genomen. Inmiddels zijn al een vijftigtal gebouwen onderzocht en begeleid. Tot 1 januari 2010 zullen nog zo'n vijftig scholen in de regio volgen, waaronder ook middelbare scholen.

Het is de bedoeling dat er vanaf 1 januari 2010 een database beschikbaar is, gekoppeld aan een Geografisch Informatiesysteem, waarin de schoolgebouwen blijvend worden gevolgd. Zo kunnen bijvoorbeeld nieuwe technieken in de praktijk geëvalueerd worden, of kunnen op onderzoek gebaseerde kosten worden gereproduceerd. Per trimester zullen minstens 50 gebouwen worden toegevoegd.

In de afgelopen jaren heeft intensief onderzoek naar schoolgebouwen uitgewezen dat de meeste scholen energie verslinden, omdat ze bv. enkel glas hebben en niet geïsoleerd zijn. In ruim 80% van de scholen blijkt de verblijfskwaliteit onder de maat. Schoolgebouwen zijn vaak te warm, te koud, te tochtig, te gehorig en er is te weinig verse lucht. Onderzoek heeft aangetoond dat dit gevolgen kan hebben voor de leerprestaties en voor het ziekteverzuim. “Ruim 80% slecht” laat zich echter niet vertalen in één pasklare oplossing. Daarom levert het expertisecentrum adviezen op maat over maatregelen voor de bestaande bouw.

Voor nieuwbouw zal het expertisecentrum een fundamenteel andere manier van aanbesteding ontwikkelen, naar model van de Vlaams Bouwmeester. Er wordt een proef gestart in de gemeente Emmen, in samenwerking met het Stimuleringsfonds voor de Architectuur. Nieuw hierbij is dat de administratieve lasten voor de ontwerpers tot een minimum worden beperkt. Hierdoor kunnen meer - vooral ook kleinere - bureaus meedoen. Verder zal de selectie voornamelijk zal plaatsvinden op inhoudelijke aspecten (kwaliteit in plaats van kwantiteit). Tot slot moeten binnenklimaat, energiehuishouding en algehele duurzaamheid vanaf het begin integraal worden meegenomen door het ontwerpteam.

Het centrum wordt ontwikkeld in nauwe samenspraak met de regionale GGD’s, de gemeenten, de betrokken schoolbesturen en de diverse kennisinstellingen en uitvoeringsorganisaties en zal gaan fungeren als kennisportaal op het raakvlak van  onderzoek, onderwijs en praktijk. In een vast kernteam zijn alle relevante disciplines vertegenwoordigd, zoals regionale geschiedenis, stedenbouw, architectuur, bouwkunst, klimaatbeheersing, gezondheidszorg en onderwijskunde. Dit team is verantwoordelijk voor onderzoek en advisering én voor verankering van de opgedane kennis en ervaring in de diverse onderwijsinstellingen. Zowel voor ontwerpers, opdrachtgevers als gebruikers zal het centrum voorlichting verzorgen en optreden als onafhankelijke sparringpartner.